تومورهای مغزی از جمله ترسناك ترین تومورها برای تمام افراد محسوب می شوند اما شاید بخش بسیار قابل توجهی از این ترس و وحشت نادانسته های بسیار زیاد ما در مورد این بیماری ها باشد.
شنیدن سخنان آقای دكتر رحمت یكی از برجسته ترین جراحان مغزو اعصاب ایران می تواند اطلا‌عات ارزشمندی در این زمینه در اختیارمان قرار دهد.

مردم از ابتلا به تومورهای مغزی خیلی می‌ترسند. از علت ابتلای بعضی از افراد به این تومورهاشروع كنیم.


تومور به چه معناست؟
‌‌ واژه تومورهای مغزی یك واژه عام است، به‌طوری كه از ضایعات بسیار خوش‌خیم تا بسیار بدخیم به‌عنوان تومورهای مغزی شناخته می‌شوند؛ حتی ضایعاتی كه از جاهای دیگر بدن در مغز جایگزین می‌شوند، تومورهای مغزی نامیده می‌شوند. به‌طور كلی علت به‌وجود آمدن تومور مغزی مانند بسیاری از بیماری‌ها هنوز به خوبی شناخته نشده است. در حال حاضر علت‌هایی مثل تغییر و نقایص ژنی برای ایجاد تومورها بیان شده است ولی هنوز نمی‌دانیم به چه علت این ژن‌ها دچار تغییر و در نتیجه، بروز تومورهای مغزی می‌شوند. تومورها بستگی به نوع و محلشان می‌توانند بسیار ساده یا بسیار پیچیده باشند.


●‌‌ چه قسمت‌هایی از مغز درگیر می‌شوند؟
‌ تومورها به‌طور كلی دو دسته هستند، دسته اول از عروق یا پرده‌های مغزی منشاء می‌گیرند كه معمولا خوش‌خیم‌‌تر هستند. این تومورها اكثرا خارج بافت مغزی تشكیل می‌شوند ولی ممكن است به داخل مغز فرو روند. دسته دوم تومورهایی هستند كه از سلول‌های خود مغز به‌وجود می‌آیند كه اینها از داخل بافت مغز منشاء می‌گیرند و حد مشخصی با بافت مغزی ندارند بنابراین باعث بروز گرفتار‌ی‌های بیشتری می‌شوند.


● ‌‌سن بروز آن چه زمانی است؟
‌ تومورهای مغزی در همه سنین ممكن است ایجاد شوند، حتی تومورهایی هستند كه زمان جنینی در مغز ایجاد می‌شوند. من بیماری سه قلو داشتم. هنگامی كه اینها به دنیا آمدند یكی از آنها كاملا سالم بود، یكی تومور مغزی داشت كه فوت كرد و قل سوم تومور مغزی داشت كه جراحی شد و بهبود پیدا كرد. با اینكه ژنتیك را در ایجاد آن دخیل می دانند اما این سه قلوها ازلحاظ بروز تومور با هم كاملا متفاوت بودند و اینكه چه عاملی باعث این حالت است، مشخص نیست. تومورهای خوش‌خیم در بچه‌ها و جوانان هم دیده می‌شود اما متاسفانه تومورهای جوانان اكثرا بدخیم هستند و بسیار سریع رشد می‌كنند. در زنان و مردان، هر دو ممكن است تومور ایجاد شود و فرق چندانی با هم ندارند.


●‌‌ درمان این تومورها چگونه است؟
‌ هر توموری درمان اختصاصی خود را دارد. غیر از عمل جراحی، گذاشتن برق یا اشعه برای سوزاندن سلول‌های تومور شیمی‌درمانی هم برای درمان به كار می‌رود، هرچند كه شیمی‌درمانی موفقیت چندانی در درمان تومورهای مغزی نداشته است البته ناگفته نماند گاهی از شیمی‌درمانی نتایج خوبی به‌دست آمده است.
كارهای دیگری هم انجام شده است كه چندان رایج نشده است از دیگر روش‌هایی كه گاهی مواقع استفاده می‌شود، كارگذاری مواد رادیواكتیو در محل تومورهاست. همچنین اخیرا اشعه گاما و ایكس هم روی یك ناحیه خاص از تومور می‌تابانند كه نتایجی داشته است. البته این امكانات ممكن است در همه جا در دسترس نباشد اما هرجا كه این امكانات در دسترس باشد می توان در برخی از موارد ازآنها استفاده كرد. به هرحال انتخاب نوع درمان همواره به عهده پزشك استو برحسب شرایط بیمار و نوع تومور تعیین می شود. خوشبختانه پیشرفت‌ها به حدی بوده اند كه در حال حاضر درمان های متععدی وجود دارند و وضعیت از قبل بهتر شده است، اما بیماران باید انتخاب نوع درمان را به پزشك خود واگذار كند.


● ‌ بیماران با چه علائمی بیشتر مراجعه می‌كنند؟ مثلا اكثر مردم سردرد را یكی از علائم مهم تومورهای مغزی می‌دانند .آیا واقعا این علامت همیشه اهمیت دارد؟
‌ سردرد علامتی است كه بسیار فراوان است. سردرد می‌تواند از یك خستگی ساده، گرسنگی، سرماخوردگی، عصبانیت و تغییرات فصل ایجاد شود. حتی مشكلات روانی ممكن است باعث بروز سردرد شود اما تومورهای مغزی و مننژیت هم كه بیماری‌های جدی‌تری هستند سردرد می‌شوند. بنابراین سردرد علامتی اختصاصی نیست. آنچه من می‌توانم برای مردم بگویم این است كه اگر فرد هر روز صبح از خواب بیدار شود و سردرد داشته باشد و این سردرد بعد از مدت كوتاهی از بین برود، این نوع سردرد یك علامت جدی است و باید حتما پیگیری شود. مخصوصا مواقعی كه این سردرد به تدریج شدیدتر و مدت آن بیشتر می‌شود ممكن است این نوع سردرد نشانه‌ای از ضایعات داخل جمجمه باشد.


●‌‌ سایر علائمی كه می‌تواند ایجاد شود، چه چیزهایی هستند؟
‌ تهوع و استفراغ هم ممكن است ایجاد شود، اما این علائم در همراهی با اكثر سردردها ایجاد می‌شود. اگر تهوع صبحگاهی وجود داشته باشد یعنی فرد بلافاصله بعد از بیدارشدن از خواب تهوع داشته باشد و بعد بهبود یابد، حتما چنین تهوعی باید پیگیری شود. از علائم دیگر همراه تومورهای مغزی تشنج است. تومورهای مغزی ممكن است خود را به صورت تشنج نشان دهند اما لازم به ذكر است ۷۵ درصد بیمارانی كه تشنج می‌كنند ممكن است هیچ ضایعه واضحی در مغز نداشته باشند. بنابراین هر تشنجی نشانه تومور نیست اما هر كسی كه دچار تشنج می‌شود باید حتما بررسی شود.


●‌‌ اگر در خانواده‌ای كسی مبتلا به تومور مغزی باشد، سایر افراد خانواده باید بررسی شوند؟
‌ ارثی بودن تومورهای مغزی در یك مورد خاص وجود دارد؛ مثلا در بیماری خاصی به نام نوروفیبروماتوزیس. چنین بیماری خاصی زمینه ژنتیك دارد اما بقیه تومورها ثابت نشده كه زمینه ژنتیك و ارثی داشته باشند، هرچند بیمارانی داشتیم كه چندین نفر از افراد یك خانواده گرفتار تومور مغزی بودند. معمولا وقتی یك نفر از افراد خانواده مبتلا به تومور مغزی می‌شود‌، بقیه افراد نگران می‌شوند كه می‌توان برای رفع این نگرانی یك بررسی انجام داد.


● ‌‌عوامل محیطی هم موثرند؟
گفته شده است كه عوامل محیطی هم موثر است زیرا یك‌سری تومورهای مغزی بودند كه ما در گذشته آنها را بیشتر می‌دیدیم اما در حال حاضر شیوع آنها كمتر شده و احتمال زیاد است كه عوامل محیطی در ایجاد آن نقش داشته باشند؛ حتی گفته شده است كه ویروس‌ها هم در ایجاد بعضی از تومورهای مغزی نقش دارند. مثلا تومورهایی كه از ناحیه بینی و حلق به قاعده جمجمه انتشار می‌یابد، اكثرا ثابت شده است كه منشا ویروسی دارند. شیوع این تومورها قبلا در شرق دور و ایران زیاد ولی در اروپا كم بود اما در حال حاضر به علت پیشرفت وضع بهداشت و كنترل بیماری‌های ویروسی مدت‌هاست كه چنین تومورهایی را در ایران كم می‌بینیم. بنابراین پیشگیری‌ها و تقویت دفاع بدن از بروز چنین تومورهایی جلوگیری كرده است.


● بیمارانی كه جراحی روی تومور مغزی آنها انجام می‌شود، آیا محدودیتی برای انجام كارها و فعالیت‌های روزمره یا ورزشی دارند؟
بعد از گذراندن دوره نقاهت همه كاری می‌توانند بكنند و ما هیچ منعی برای بیماران نمی‌گذاریم. بیشتر مسائل روحی بیماران است كه فكر می‌كنند باید فعالیتشان محدود شود، مثلا خانمی بود كه حدود ۳۷ سال داشت و در ۷ سالگی جراحی شده بود و از آن به بعد، یك زندگی كاملا عادی را ادامه داده بود و هیچ مشكلی هم نداشت.

بنابراین صرفا انجام عمل جراحی نقص عضو یا نقص فعالیتی را برای بیمار به‌وجود نمی‌آورد. اگر بیمار به دلایل خاصی دچار نقص عضو باشد، مساله این فرد جداست. بعد از جراحی مغزی بیماران مانند یك فرد عادی می‌توانند هر نوع فعالیتی داشته باشند و این بدترین چیز است كه یك بیمار بعد از جراحی تمام زندگی و فعالیت‌های خود را رها ‌كند و خانه‌نشین ‌شود، مگر اینكه واقعا تومور عودهای مكرر داشته باشد و توانایی فرد را برای انجام فعالیت سلب كند. پس نباید هیچ ترس و نگرانی در این مورد داشت. فعالیت و ورزش لا‌زمه زندگی است و باعث بهبود كیفیت زندگی آنها می‌شود